بررسی مسائل ژاپن در حوزه خانواده و جمعیت/ از اپلکیشن‌های دوست‌یابی تا پدیده «ماتاهارا»
تاریخ انتشار: ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۹۴۸۹۸۷
گروه خانواده؛ نعیمه موحد: همزمان با انقلاب صنعتی ژاپن برای یک دوره 250ساله، این کشور تقریبا درهای کشورش را به روی کل جهان بست. در همین دوره ژاپن شروع به نهادسازی برای خود کرد. نهادهایی که تاثیر آن را در امروز و وقتی که ژاپن یک کشور کاملا صنعتی است، اما در عین حال به سنت‌های خود پایبند است، می‌بینیم.
درباره ژاپنی‌ها روایت‌های زیادی از نظم و انضباط شدید، قانونمداری و اخلاقیاتی که منجر به تبدیل این کشور به یک کشور توسعه‌یافته شده است، شنیده‌ایم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در این گفت‌وگو با الهام عابدینی؛ کارشناس مسائل ژاپن، درباره وضعیت فرهنگی و اجتماعی این کشور صحبت کردیم. از شباهت‌های فرهنگی با ایران تا رواج عمل‌های زیبایی، اپلیکیشن‌های دوست‌یابی، پایین بودن آمار ازدواج وفرزندآوری و وضعیت حقوق زنان در ژاپن. واکاوی در مسائل فرهنگی و اجتماعی ژاپن، ژاپنی متفاوت از آنچه در ذهن هست را به مخاطب عرضه خواهد کرد.
ما ایرانی‌ها در مسائل زیادی خود را با کشورهایی مثل ژاپن مقایسه می‌کنیم. آیا اصلا انقدرها با هم وجه اشتراک داریم؟
به خاطر سالهایی که بین ایران و ژاپن لغو ویزا بوده است، ایرانی‌ها زیاد به ژاپن رفته‌اند و دو ملت تقریبا از هم شناخت دارند. اما چیزی که در وهله اول درباره ژاپنی‌ها به نظر می‌آید این است که بسیار آدم‌های «آسان»ی هستند. به نظر می‌آید در ژاپن همه چیز آنقدر روی نظم و ثبات است که همه موارد و مسائل، روی نظم پیش می‌رود. در واقع این تصور بیرونی از ژاپن است درحالی که لایه‌های پنهان فرهنگ و اجتماع این کشور کمتر دیده می‌شود.
ژاپنی‌ها هم مانند ایرانی‌ها خیلی به سالمندان احترام می‌گذارند. شاید به اندازه ما خانواده‌محور هم نباشند؛ اما احترام به سالمندان از آن دست نهادسازی‌هایی است که ژاپنی‌ها به آن خیلی مقید هستند. حتی اگر قرار باشد تبلیغی در تلویزیون یک محصول را به عنوان محصولی خوب و قابل اطمینان معرفی کند، برای نمایش آن از سالمندان استفاده می‌شود. یعنی اگر اینطور نشان داده بشود که سالمندان جامعه به این محصول اعتماد دارند و از آن استفاده می‌کنند، جامعه نسبت به آن محصول اطمینان کسب خواهد کرد.
البته با توجه به اینکه ژاپن کلا کشور سالمندی است، با گذر زمان این توجه به سالمندان در حال کم شدن است اما باز هم در مقایسه با سایر ملل در رتبه بالاتری قرار دارد.
در ژاپن مدارس و مهدهای کودک می‌گویند، بچه‌ها از خانه با خودشان غذا بیاورند. مادران ژاپنی وقت بسیاری می‌گذارند و این غذاها را تزئین می‌کنند. به طور کلی این تزئین غذا توسط مادران ژاپنی و اهمیتی که از جهت خانگی بودن غذا به فرزندان خود می‌دهند، به سبکی به اسم «بنتو» تبدیل شده است و ویدئوهای آن هم در فضای مجازی موجود است. این چیزی است که در فرهنگ غربی کمتر دیده می‌شود و این توجه و عاطفه مادران نسبت به فرزندان به فرهنگ شرقی ما نزدیکتر است.
ژاپنی‌ها هم مانند ما آزمون ورود به دانشگاه، شبیه به کنکور دارند که البته به خاطر جمعیت بیشتر، کشور کوچکتر و فرصت‌های شغلی کمتر، رقابت در آن سخت‌تر از کنکور ماست. این فرآیند فشار زیادی به دانش‌آموزان ژاپنی وارد می‌کند و به همین خاطر آمار خودکشی بین دانش‌آموزان سال دبیرستان این کشور بالاست. این وضعیت آنقدری در ژاپن فراگیر شده است که مفهومی به اسم «جوهاتسو» هم به وجود آمده است. جوهاتسو زمانی اتفاق می‌افتد که فرد خودش را به صورت کامل ناپدید می‌کند و دیگر هیچکس هیچ اثری از او پیدا نمی‌کند. این پدیده در ژاپن نسبتا شایع است و سالی حدود 300هزار نفر به همین صورت و تحت تاثیر فشار برای موفقیت تحصیلی و اجتماعی، خود را ناپدید می‌کنند.
این نظم و اصولی که به ویژگی بارز ژاپنی‌ها تبدیل شده است، در نسل جوان هم این کشور هم هست؟ تاثیر سبک زندگی غربی بر جوانان ژاپنی چه‌طور بوده است؟
ژاپن به دلیل همین نهادسازی‌هایی که گفتیم و ساختار و پایه‌ای که در این کشور از قبل شکل گرفته است ناخودآگاه دچار این نظم و اصول هست. خودشان هم به این موضع واقف هستند و عقیده دارند اگر این چارچوب نباشد ذات انسان به بی‌نظمی گرایش دارد. در واقع موضوعی هست که آگاهانه آن را انجام می‌دهند؛ چون پیشرفت و توسعه‌یافته بودنشان را مدیون همین قصه می‌دانند.
تصور اشتباهی که درباره این کشور وجود دارد این است که بعد از جنگ جهانی دوم ژاپن به یک باره با شکستی که خورد متحول شد و بعد از آن بنای تلاش و پیشرفت بر اساس نظم و اصول را گذاشت. درحالی که روند پیشرفت ژاپن از صدها سال قبل شروع شده بود و نهادسازی 250 ساله این کشور در دوران قطع ارتباط با دنیا، آنقدر در بین مردمش ریشه دوانده است که اصلا به سبک زندگی جز این فکر نمی‌کنند.
سبک زندگی غربی، قطعا بر جوانان ژاپنی تاثیر داشته است. اما ساختارها انقدر قدرتمند بوده است که هنوز تا حد زیادی ژاپن و حتی نسل جدید این کشور به سنت و اصول خود پایبند هستد. با این حال مثل هر جریان نسلی، نسل جدید ژاپن هم در بعضی موارد حتی مرزهای زندگی غربی را پشت سر گذاشته است. به عنوان مثال زندگی شبانه بسیار در ژاپن رواج دارد. افرادی که مجبور هستند ساعات طولانی در روز و هفته را کار کنند به عنوان فراغت شبها جذب محله‌های شبانه و جریانات جاری در آن می‌شوند. این زیست و محله‌های شبانه هم چیز مخفی نیستند و تا حد زیادی قانونی و تحت حمایت دولت به کار می‌پردازند.
ژاپن کشور سالمندی است و طبق آمار وضعیت ازدواج و فرزندآوری مطلوبی هم ندارد. با وجود توسعه‌یافته بودن این کشور و اینکه هنوز بر نهادهای سنتی خانواده و احترام به سالمندان تایید دارد، چرا این اتفاقات افتاده است؟
یکی از دلایل پایین بودن آمار ازدواج و به تبع آن فرزندآوری همین توسعه یافته بودن بر مبنای اهمیت بیش از اندازه به بعد اقتصادی و داشتن شغلهایی با ساعات کاری بالا و میزان مرخصی و فراغت کم است.
دولت ژاپن به این مسئله واقف است و سیاستهای تشویقی هم در این زمینه به کار برده است. به عنوان مثال مادران در صورت بچه‌دار شدن می‌توانند فرزند خود را بعد از پایان سه ماه مرخصی زایمان و یا حتی همان روز تولد به مهدهای کودک، آن هم با هزینه بسیار کم و ارزان بسپارند و به شغل خود برگردند. این مهدها پدیده رایجی در ژاپن هستند، اما واقعیت این است که در ژاپن آنقدر که به بعد اقتصادی زندگی اهمیت داده می‌شود، خانواده دارای اهمیت نیست. به همین خاطر این اقدامات دولت و سیاستهای تشویقی آنقدر تاثیری در مسائل خانواده نداشته است.
به عنوان مثال بسیاری از کارفرماها برای اینکه کارمند خود را حتی برای همان سه ماه مرخصی زایمان که ضمانت اجرایی درستی هم ندارد، از دست ندهند و بعد هم مجبور به برگرداندن او به کار نباشند، در صورت اطلاع از بارداری کارمند خانم، با فشار روانی به او، یا مادر را مجبور به سقط و یا استعفا از کار خود می‌کنند. این پدیده شایع در ژاپن «ماتاهارا» نام دارد. از آن طرف هم هزینه‌های زندگی در ژاپن خیلی بالاست و در خانواده‌های قشر متوسط اغلب کار کردن زن یا مرد به تنهایی ممکن نیست و هر دو باید کار کنند.
دولت برای رفع مشکل فرزندآوری چه تدابیری گذاشته است؟
یکی از تدابیر دولت ژاپن برای این موضوع همان مرخصی زایمان سه ماهه و مهدکودک‌های بدو تولد بود که گفتیم. اما از مثال‌های دیگر اینکه تحصیل به طور کلی در ژاپن رایگان است و اغلب هم خانواده‌ها تا قبل از دبیرستان بچه‌ها را به مدارس رایگان می‌فرستند. در سال‌های دبیرستان هم برای قبولی در آزمون ورودی به داشنگاه‌ها، به سمت مدارس شبیه مدارس غیرانتفاعی خودمان می‌روند.
تقریبا تا دوسالگی اکثر هزینه‌های درمانی مربوط به بچه‌ها رایگان است و معاینات پزشکی ادواری با حمایت دولت از بچه‌ها صورت می‌گیرد.
پایین بودن آمار ازدواج در ژاپن چه تبعاتی را متوجه این کشور کرده است؟
درباره ازدواج هم همین روند کار به محبوبیت و استفاده زیاد از «اپلیکیشن‌های دوست‌یابی» رسانده است. این اپلیکیشن‌ها حتی از طریق دولت هم حمایت می‌شوند چون سبک زندگی ژاپنی می‌طلبد که افراد حتی با غریبه‌ها از طریق یک نرم‌افزار ارتباط اجتماعی برقرار کنند. اما آمارهای جدید می‌گوید حتی دیگر این اپلیکشن‌ها هم در حال از دست دادن کارایی خود در ژاپن است. چون افراد توانایی ارتباط گرفتن با دیگران و ایجاد تعامل اجتماعی با افراد دیگر از دست داده‌اند.
در صورت ازدواج هم نظارت‌های سفت و سختی روی زوجین هست و دولت باید مطمئن بشود که در یک خانواده هزینه‌های زندگی به صورت مساوی بین زن و مرد تقسیم شده است. این نظارت اغلب از طریق پلیس‌های محله که به «کوبان» معروف هستند اتفاق می‌افتد. کوبان‌ها کل محله را زیر نظر دارند و با دوچرخه در آن گشت می‌زنند. هر فرد جدیدی هم که بخواهد ساکن محله بشود، باید فرم‌های اداری مفصلی را درباره زندگی خود و اطرافیانش پر کند. دولت با نیت تشویق، این نظارت‌ها را بر روی خانواده انجام می‌دهد؛ اما همین هم عاملی برای سرد شدن افراد در ازدواج است. چون به عنوان مثال مردی که کار می‌کند ترجیح می‌دهد پول و اختیار خرج و مخارج آن دست خودش باشد و به اجبار آن را با کسی قسمت نکند.
با این توضیحات به نظر می‌آید جامعه ژاپن از لحاظ ارتباطات اجتماعی دچار خلاء جدی باشد.
به خاطر همان توجه زیاد به بعد اقتصادی که از آن صحبت کردیم، ژاپنی‌ها همانقدر که زیاد در بند ارتباط عاطفی با خانواده نیستند، به ارتباط اجتماعی و کاری خود به خصوص در گروه همکاران و در ارتباط با کارفرما اهمیت زیادی می‌دهند.
مثلا اگر یک ژاپنی بخواهد خودش را معرفی کند اول از همه نام محل و یا گروهی که از نظر شغلی به آن تعلق دارد را می‌گوید و بعد اسم و فامیل خودش را. چون ژاپن دولت مرکزی به معنای آکادمیک آن را ندارد و تقریبا کشور به صورت محله‌ای یا آنچه ما به آن قبیله‌ای می‌گوییم اداره می‌شود. این از کودکی بین ژاپنی‌ها جا می‌افتد که باید جزئی از یک کل باشند و کل باید آنها را بپذیرد. یکی از دلایل پیشرفت ژاپن همین تابعیت محض و پذیرش ریاست مدیریت گروه بر هر فرد است. همین موضوع باعث شده حتی در برابر کشورهای غربی به خصوص آمریکایی‌ها که بعد از جنگ جهانی دوم وارد کشورشان شدند، نوعی تبعیت از جهت فرهنگ و مد داشته باشند.
این کشور هر سال نظام آموزشی خود را به روز می‌کند. اما تا قبل از سونامی بزرگ سال2011 بیشتر تمرکز نظام آموزشی روی صرفا آموزش بود تا مسائل اخلاقی و اجتماعی. بعد از سونامی یک تحول مهم در نظام آموزشی ژاپن اتفاق افتاد و مسئولان احساس کردند که باید بخشی از زمان تدریس علوم و فنون را کم کرده وبه آموزش مسائل اخلاقی مثل کمک به همنوع اختصاص بدهند. به این خاطر که در آن فاجعه بزرگ در ژاپن، دیده شد که مردم هیچ تمایلی به کمک به همنوعان خود ندارند و چه بسا اصلا این کار را بلد نیستند! اگر در ایران زلزله‌ای اتفاق می‌افتد و ما شاهد کمک‌های داوطلبانه مردم چه از نظر مادی و معنوی هستیم، در کشوری مثل ژاپن این اتفاقات اصلا نمی‌افتد.
این خصیصه بی‌تفاوتی ژاپنی‌ها نسبت به یکدیگر و اجتماع و در واقع خونسرد بودن آنها در کرونا هم خودش ر نشان داد. آماری منتشر شد که نشان داد میزان خودکشی در یک ماه در ژاپن از میزان فوت افراد در ابتدای شیوع کرونا تا آن لحظه بیشتر بوده است.
در ژاپن بنگاه‌های اجازه افراد یک کسب و کار جاافتاده است. به عنوان مثال فردی به شما اجاره داده می‌شود تا به عنوان یک دوست ساعاتی با او درددل کنید و یا به عنوان والدین با او به خواستگاری بروید! همه هم می‌دانند که آن فرد پدر و مادر یا دوست فرد اجاره‌کننده نیست، اما برای رهایی از تنهایی این یک کار پذیرفته شده است.
طبق آنچه درباره وضعیت ازدواج و تقسیم هزینه‌های زندگی بین زن و مرد گفتید، شاخص‌های حقوق زنان طبق معیارهای غربی باید در ژاپن بالا باشد؟
اتفاقا اصلا اینطور نیست و بین کشورهای توسعه یافته، ژاپن شاخص رعایت حقوق زنان طبق معیارهای غربی را از همه کمتر دارد. به این معنا حضور زنان در عرصه‌های سیاسی آنقدر بالا نیست و اغلب شغل‌های رده‌بالا هم به زنان تعلق نمی‌گیرد. مردان ژاپنی اغلب تمایلی ندارند که همسرشان شغل تمام وقت و یا رده بالا داشته باشد.
حدود سه سال پیش رسوایی در ژاپن رخ داد و طی آن مشخص شد که یک دانشکده پزشکی نمرات را دستکاری کرده است تا میزان قبولی مردان در آن سال بیشتر بشود. در نهایت رئیس آن دانشکده عذرخواهی کرد و مجبور به استعفا شد. او در دفاع از خود گفت که ما برای تربیت پزشک هزینه‌های زیادی متحمل می‌شویم اما خانم‌ها بعد از فارغ‌التحصیلی مشغول به کار نمی‌شوند و یا در صورت ازدواج کار را رها می‌کنند.
بحث مد و عمل‌هایی زیبایی یکی از مشهورات درباره ژاپن است که در فضای مجازی هم آن را زیاد تبلیغ می‌کنند.
بله همانطور که می‌گفتم ژاپنی‌ها پذیرفته‌اند که مد غالب و ظاهر بهتر و برتر همان ظاهر آمریکایی و اروپایی و یا به قولی غربی است. حتی تصور ژاپنی‌ها از خودشان اینطور است که زیاد با چین،کره، فیلیپین و یا تایوان قرابت فرهنگی ندارند و در واقع زیاد خود را متعلق به شرق آسیا نمی‌دانند. بلکه تلاش می‌کنند از طرف فرهنگ آمریکایی و غرب پذیرفته بشوند.
به همین ترتیب بیشترین جراحی زیبایی که در ژاپن انجام می‌شود جراحی پلک است. یعنی افراد چشمهای خود را جراحی می‌کنند تا مانند چشم افراد غیر شرق آسیایی، درشت‌تر بشود.
در کل ژاپنی‌ها به ساخت وسائل ریز و جمع‌وجور اما کاربردی شهرت دارند. حتی یک جشنواره‌ای هم دارند که سالانه این وسائل را در آن جشنواره در معرض نمایش و رقابت با دیگر سازندگان قرار می‌دهند. یکی از مواردی که برای آن وسائل عجیب و غریب درست می‌شود، وسیله فرم دادن صورت به صورت لبخند است. ژاپنی‌ها معتقدند «مشتری خداست»؛ برای همین مهم است که برای احترام به مشتری به او لبخند بزنیم. از آن طرف در ژاپن لبخند زدن افراد به یکدیگر خیلی پدیده رایجی نیست. حتی در دستور زبانشان «شوخی» به معنایی که ما به کار می‌بریم، جایگاهی ندارد.اگر با یک ژاپنی شوخی کنید یا متوجه آن نمی‌شود و یا باید از قبل به او بگویید که این جمله شوخی است! پس برای نزدیک شدن به فرم صورت غربی، برخی کارفرماها و مغازه‌دارها از این ابزار لبخندسازی استفاده می‌کنند تا لب و دهانشان فرم لبخند بگیرد. و یا ابزاری که پشت پلک می‌گذارند تا چشمشان درشت شود؛ یا داخل بینی می‌گذارند تا بینی‌های رو به بالا داشته باشند. اغلب این وسائل هم اگرچه با تبلیغ صددرصد کاربردی بودن عرضه می‌شوند اما تاثیر آنچنانی ندارند. چیزی که درباره استفاده از این وسائل زیبایی بین ژاپنی‌ها مهم است تلاش آنها برای نزدیک کردن حتی ظاهر خود به ظاهر فرد غربی است.
برای حل این معضلات فرهنگی مثل پایین بودن آمار ازدواج و سالمندی جمعیت، که انزوا و تنهایی افراد را به دنبال دارد، از نظر دولتی و حاکمیتی سیاستی برای اصلاح و جبران در ژاپن وجود دارد؟
در ژاپن سیاستهای جمعیتی آنطور که ما به آن نگاه می‌کنیم، عرضه نمی‌شود. چون نهاد خانواده به اندازه ما برای آنها مهم نیست. حدود دوسال پیش نخست وزیر ژاپن طرحی را اعلام کرد که بر اساس آن ژاپن اعلام آمادگی کرد از کشورهای دیگر به عنوان نیروی کار مهاجر بگیرد. این طرح با توجه به سالمندی جمعیت در این کشور اتفاق افتاد.
ژاپن می‌گوید ما در حال ورود به جامعه نسل پنج هستیم. ویژگی بارز این جامعه حضور نسل رباتها در اجتماع است. نخست وزیر ژاپن هم در همان سال اعلام کرد که در تلاش هستند کمبود نیروی کار را با ربات و ماشین‌آلات هوشمند در کارخانه‌ها جبران کنند. یعنی به نظر می‌رسد نیروی کار مهاجر هم یک برنامه میان مدت برای ژاپن است و این کشور برنامه بلندمدتی برای افزایش جمعیت، فرزندآوری و مسائلی از این دست ندارد.
نگاه ژاپن کاملا اقتصادمحور است و در هیچ برهه‌ای در این کشور نگاه این نبوده است که به عنوان مثال برای چندسال سود اقتصادی کمی پایین بیاید و به جای آن به زنان مرخصی زایمان بیشتری داده بشود. همین مرخصی زایمان سه‌ماهه که الان در این کشور وجود دارد و درباره موانع اجرای آن گفتیم، با فشارهای بین‌المللی اجرا شده است. فشارهایی از این دست که وقتی یک کشور توسعه‌یافته هستی، در حقوق بشر رتبه بالایی داری و یا عضو گروه هفت هستی، خوب نیست در وضعیت حقوق زنان حتی یک مرخصی زایمان هم نداشته باشی! به همین ترتیب تعدادی مدیر بالارتبه و یا عضو پارلمان هم از بین زنان انتخاب می‌شوند؛ اما واقعیت این است که در ژاپن اعتقادی به این مسائل وجود ندارد.
«انیمه» یکی دیگر از ویژگی‌هایی است که ژاپن با آن در دنیا شناخته می‌شود و در ایران هم طرفدارانی دارد. انیمه‌ها در این کشور چه روند و جریانی را طی می‌کنند؟
انیمه در ژاپن یک «پدیده» محسوب می‌شود و نکته جالب درباره آن این است که بیشتر مخاطبان آن بزرگسال هستند. یعنی نوع کار انیمیشن است و حتی شخصیت‌ها کودک و نوجوان هستند، اما داستان بزرگسالانه است. ژاپن حتی در صنعت انیمه خود هم دغدغه بچه‌ها را ندارد.
انیمه‌های ژاپنی به شدت فانتزی هستند و به شدت خشونت بالایی دارند. بخش زیادی از سرمایه‌گذاری تولیدکنندگان انیمه هم بر روی صنعت پورن است و به همین خاطر این اثرها را به محصولاتی برای بزرگسالان و البته برای تجارت تبدیل کرده است.
انیمیشن حتی در مدلهای غربی از ابرقهرمان فانتزی فاصله گرفته و به سمت قهرمان‌های انسانی رفته است. اما در انیمه ژاپنی هنوز ابرقهرمان‌های فانتزی، محور هستند.
این سبک انیمه شاید در کشورهای دیگر از جمله ایران و مخصوصا برای قشر نوجوان طرفدار داشته باشد. اما در خود ژاپن بیشتر از انیمه، صنعتی به اسم «مانگا» پرطرفدار است. مانگاها کتابهای کمیک یا مصور با زبان ژاپنی هستند که بین ژاپنی‌ها خیلی محبوب هستند و به خاطر زبان اصلی بودن در خارج از این کشور زیاد مخاطب ندارد. ژاپنی‌ها حتی نمایشگاه کتابی دارند که فقط در آن مانگا به فروش می‌رسد و این صنعت در ژاپن از انیمه هم پرطرفدارتر است. در واقع مانگا مصرف داخلی و انیمه‌ها مصرف خارجی دارند و یک نوع تجارت هستند.
انتهای پیام/
منبع: فارس
کلیدواژه: ژاپن زنان ازدواج فرزندآوری انیمه جراحی زیبایی ژاپن سالخورده ایران جوان عنوان مثال مرخصی زایمان توسعه یافته حقوق زنان سبک زندگی ژاپنی ها ژاپن هم بچه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۹۴۸۹۸۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ما به دنبال تبدیل مجلس سنتی به مجلس نوین هستیم
به گزارش خبرگزاری مهر، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در نشست هم‌اندیشی اساتید دانشگاه‌های تهران که به منظور پاسداشت مقام استاد در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، ضمن تبریک روز معلم به استادان حاضر در جلسه و بیان اینکه شهید مطهری (ره) یک معلم متفکر بود، گفت: این توفیق را داشتم که در زمان تدریس در دانشگاه همزمان در متن جامعه نیز حضور داشتم و واقعاً فاصله بسیار زیادی بین نیازها و مسائل جامعه و دوری دانشگاه‌ها از جامعه را با گوشت، پوست و استخوان خود درک کردم.
ناترازی موجود در کشور امکان حل مسائل را با اشکال مواجه می‌سازد
قالیباف با بیان اینکه علم نافع و علم روز در جامعه مؤثر است، عنوان کرد: علمی که بتواند مسائل و نیازهای جامعه را حل و فصل کرده و از مشکلات جامعه گره‌گشایی کند می‌تواند تأثیر گذار باشد. امروز با ناترازی در حوزه‌های مختلفی همچون انرژی، آب، مالی، جمعیت و توزیع جمعیتی روبرو هستیم چنانچه ۲۴ درصد جمعیت را در یک درصد از خاک کشور متمرکز کرده‌ایم و هیچ علمی در چنین تراکمی با شرایط اقلیمی کشورمان نمی‌تواند بگوید آلودگی هوا، صوت و خاک را حل می‌کند.
رئیس مجلس شورای اسلامی با یادآوری این مطلب که این اتفاقات یک شبه نیفتاده و مسئولان و جامعه دانشگاهی و اندیشمندان مقصر این موضوع هستند، اظهار داشت: امروز از حکمرانی به‌عنوان موضوعی اساسی صحبت می‌شود که از حکم تشکیل شده است. زمانی که می‌خواهیم حکم را جاری و ساری کنیم به این معنا است که باید از پایین به بالا و با مشارکت مردم باشد نه اینکه از بالا به پایین و یا متمرکز در یک نقطه باشد.
تشخیص علمی به همراه تصمیم سیاسی پایه‌گذار حکمرانی صحیح در کشور است
وی در ادامه با بیان اینکه حکم از دو بخش تشخیص علمی و تصمیم سیاسی تشکیل می‌شود، گفت: زمانی که ترکیب این دو به درستی در کنار هم قرار بگیرد می‌تواند یک حکم جامعه در عرصه‌های مختلف تولید کند و کار پیش برود اما زمانی که تصمیم سیاسی بدون تشخیص علمی و بدون درک شرایط سیاسی صورت گیرد، فاجعه رخ داده و حکمرانی انجام نمی‌شود.
قالیباف یادآور شد: یکی از اساتید بزرگ کشور می‌گوید ما مشکلات فراوانی در کشور داریم اما هیچ مسأله‌ای نداریم از این رو وقتی مسأله نداریم، چیزی برای حل کردن نداریم و به‌دنبال حل مسأله نمی‌رویم همچنین افرادی که قابلیت حل مسأله دارند پیدا نمی‌شوند. ما باید قدرت تبدیل مشکل به مسأله را داشته باشیم و بعد افرادی را بیابیم که قابلیت حل مسأله دارند اما متأسفانه امروز فقط مشکل را از نقطه‌ای به نقطه دیگر می‌بریم و حجم آن زیاد می‌شود اما هیچکدام به مسأله تبدیل نشده تا بتوان آن را با راهکاری حل کرد.
هیچ وزارتخانه‌ای اساسی‌تر و حساس‌تر از آموزش و پرورش نیست
رئیس قوه مقننه با اشاره به جلساتی که با حضور جوانان در آن حضور پیدا می‌کند، گفت: در این جلسات اظهاراتی را از جوانانی متخصص می‌شونم که ۲۵ سال قبل نیز آنها را شنیده بودم. شاید برای آنها تازگی داشته باشد اما همه آنها به گوش من تکراری است.
وی افزود: به اعتقاد من هیچ وزارتخانه و دستگاهی مهم‌تر، حساس‌تر و اساسی‌تر از آن (وزارت آموزش و پرورش) نیست اما طی ۲۰ سال گذشته حدود ۱۷ وزیر و سرپرست به خود دیده است. وزارت آموزش و پرورش از بزرگترین وزارتخانه‌های کشور است که باید برترین مدیران در آن کار کنند. در چنین شرایطی چگونه می‌توان از آموزش، تربیت، اوقات فراغت و آینده کشور گفت.
ایجاد تحول در آموزش و پرورش، پایه ایجاد تحول در کشور است
قالیباف ادامه داد: کافی است در یک دوره ۲۰ ساله به سیستم آموزش و پرورش توجه کرده و تلاش کنیم بر مدار خود قرار گیرد و اگر ۲ دهه این اتفاق بیفتد شاهد تحولی عظیم خواهیم بود. وزارت آموزش و پرورش مهمترین وزارتخانه برای فرهنگ و تربیت است و اگر می‌خواهیم مشکلات هر بخشی را در کشور حل کنیم باید به آموزش و پرورش دقت کنیم.
رئیس نهاد قانونگذاری کشورمان با بیان اینکه امروز خیلی‌ها برای انجام کاری می‌گویند اعتبار و اختیار ندارند، گفت: به‌عنوان کسی که سال‌ها در این کشور مدیریت کرده‌ام می‌گویم موضوع مالی در اداره کشور قطعاً موضوع هشتم یا نهم ما است و موضوع نخستین و اساسی ما نیست. هر زمان کسی گفت برای انجام کاری نیاز به اعتبار و اختیار دارد قطعاً این فرد در هر جایگاه و تخصصی باشد، معنا و مفهوم کار را نشناخته و صرفاً به دنبال یک فعالیت است. کار در درون خود دو گوهر اعتبار و اختیار را دارد و اگر فردی نتوانست از کار خود این دو گوهر را بیابد، باید بایستد و بداند که کار خود را به درستی انجام نداده است.
فاصله معنادار میان دانشگاه و محیط جامعه کاهش یابد
وی افزود: زمانی دانشجویی به من گفت برای من کاری سراغ دارید؟ به او گفتم دنبال کار هستید یا شغل، که او پرسید آیا تفاوتی دارد و گفتم بله من می‌توانم برای شما کاری پیدا کنم اما نمی‌توانم برایتان شغل پیدا کنم. شغل به معنای استخدام در یک اداره است که فرد وقتی وارد جایگاه خود می‌شود تازه قصد دارد بداند قرار است چه کاری انجام دهد در حالی که باید پیش از اقدام بداند که می‌خواهد چه کار کند.
قالیباف با انتقاد از فاصله معنادار میان دانشگاه و محیط جامعه، بیان داشت: دانشگاه باید در متن جامعه باشد و اگر اینگونه نباشد نمی‌توانیم از این طریق به دنبال مشارکت معنادار باشیم و اینها اشکالات ما است.
خانه اندیشمندان علوم انسانی ظرفیتی برای ارائه راهکار جهت اجرای قوانین کشور
رئیس مجلس در ادامه با بیان اینکه متوسط میزان تحقق عملی قوانین برنامه توسعه‌ای کشور تنها ۳۰ درصد بلکه کمتر از آن است، عنوان کرد: اگر برنامه‌ای هم نوشته نشود و فعالیت‌های روزانه را ادامه دهیم نیز همین اتفاقاتی که امروز افتاده را شاهد خواهیم بود. امروز ما از جمله کشورهایی هستیم که با وجود ۱۲ هزار قانون به لحاظ قانون تورم داریم و مشخص نیست چه میزان از آنها تحقق پیدا می‌کند و کیفیت پیاده‌سازی آنها نیز مشخص نیست؛ این چالش‌ها باید در محیط‌هایی همچون خانه اندیشمندان بررسی شود.
وی با یادآوری این مطلب که امروز باید مجلس و دانشگاه به صورت مرتب و مستمر با هم در ارتباط باشند، اظهار کرد: امروز در مجلس شورای اسلامی امکانات و ظرفیت جمع سپاری هر تصمیمی را برای مردم فراهم کرده‌ایم از این رو چرا نباید این جمع سپاری را دنبال کنیم که البته برای تصویب برخی قوانین از این ظرفیت استفاده کرده‌ایم.
ضریب بالای قابلیت اجرایی قانون برنامه هفتم توسعه کشور نسبت به سایر قوانین برنامه
قالیباف با بیان اینکه بخش‌هایی از قانون برنامه هفتم نیازمند اصلاح است، گفت: قطعاً برنامه هفتم توسعه نسبت به سایر قوانین برنامه، قابلیت اجرایی بیشتری دارد. طبق قانون اساسی یک قانونگذار برای تصویب قوانین و یک مجری برای اجرای قوانین داریم؛ اینکه یک قانون قابلیت اجرا داشته باشد بر عهده قانونگذار است و اگر قانونی به تصویب برسد که قابلیت اجرا نداشته باشد اولین قانون شکن همان قانونگذار است از این رو نیازمند یک کار جمعی هستیم.
رئیس مجلس با بیان اینکه پارلمان دانشجویی در مجلس شورای اسلامی با همین تفکر ایجاد شد، گفت: امروز مجلس شورای اسلامی به صورت جدی به موضوع هوش مصنوعی توجه کرده است و قطعاً در چند روز آینده از اقدامی که در ۱۱۷ سال سابقه قانونگذاری کشور مشابه آن را نداشته‌ایم، رونمایی می‌کنیم که در حوزه تنقیح قوانین است.
مجلس یازدهم سامانه‌های شبیه سازی برای حل موضوعات اقتصادی را دنبال می‌کند
وی در ادامه با بیان اینکه زمانی که پا به مجلس گذاشتم رهبر معظم انقلاب به من فرمودند چند نوبت است که کار تنقیح قوانین روی زمین مانده و به آن توجه نشده است، یادآور شد: امروز به‌صورت جدی سامانه‌های شبیه‌سازی را در حوزه‌های مختلف از جمله اقتصادی دنبال می‌کنیم چنانچه حوزه حمل و نقل را نیز از این طریق هدایت می‌کنیم لذا همین اتفاق می‌تواند در حوزه پایه پولی و بورس هم اجرا شده و تحولاتی ایجاد کند.
قالیباف در ادامه با بیان اینکه ایجاد مرکز نوآوری و خانه خلاق نیز از دیگر اقدامات مجلس شورای اسلامی در دوره یازدهم است افزود: بیش از ۴۰۰ نفر از سراسر کشور را در این حوزه گرد هم جمع کردیم و در نهایت با گروهی از آنها نشستی برگزار کردیم و دیدیم چه ظرفیت‌های جوان و متخصصی در کشور وجود دارد که می‌توانند مشکلات را به مسأله تبدیل کرده و بعد آن را حل کنند.
مجلس یازدهم نظام حل مسائل را در همه استان‌ها با حمایت دانشگاه‌ها و به صورت مردمی دنبال کرد
رئیس نهاد قانونگذاری کشورمان با بیان اینکه ما در مجلس یازدهم نظام حل مسائل را در همه استان‌ها با حمایت دانشگاه‌ها اما به صورت کاملاً مردمی پیگیری کردیم، گفت: مدرسه حکمرانی نیز بر همین اساس در مجلس یازدهم راه اندازی شد. ما به دنبال تبدیل یک مجلس سنتی به یک مجلس نوین هستیم تا بدانیم جامعه به چه قانونی نیاز دارد. کشور ما تنها یک مجلس برای قانونگذاری دارد که باید در مسائل مختلف این موضوع را نیز در نظر بگیریم و از ظرفیت‌های موجود استفاده کنیم.
وی افزود: ما باید با همکاری یکدیگر بستری را فراهم کنیم که به‌صورت جدی و اساسی به سمت حل مشکلات کشور برویم. با صراحت می‌گویم ما قادر به حل مشکلات کشور هستیم و امروز از اینکه مشکلات کشور همچنان باقی مانده است، ناراحت می‌شویم. ما با تجربیات و با باوری که داریم می‌توانیم اقدامات منطقی انجام داده و مشکلات را برطرف کنیم اما این اتفاق بدون حضور نخبگان، دانشگاهیان، دانشجویان و سرمایه‌گذاران حوزه علمی امکان پذیر نیست.
فاصله ۵ درصدی رشد تولید و رشد مصرف باعث ایجاد ناترازی شده است
قالیباف ادامه داد: امروز زمانی که از حوزه رشد حرف می زنیم ۳.۵ درصد را برای بهره‌وری قرار می‌دهیم اما از این میزان حتی ۲ دهم درصد نیز تحقق نمی‌یابد و تنها منابع انسانی هستند که می‌توانند این ۳.۵ درصد سهم بهره وری را از ۸ درصد سهم آن تحقق ببخشند. ما کشوری هستیم که فقط در حوزه انرژی فسیلی به‌صورت سالیانه ۱۰۴ میلیارد دلار هدررفت داریم که صرفاً با بهره‌وری حل می‌شود.
رئیس قوه مقننه اضافه کرد: در حوزه انرژی اگر بخواهیم یک متر مکعب گاز تولید کرده که ناترازی را از بین ببریم نیازمند ۸ دلار سرمایه‌گذاری هستیم در حالی که برای صرفه‌جویی که راه‌های در دسترس و زودبازده هم داریم تنها کمتر از ۸ سنت سرمایه نیاز است. رشد تولید و رشد مصرف فاصله ۵ درصدی با هم دارد آن وقت می‌گوئیم ناترازی از کجا پیدا شده است.
اجرای قانون برنامه هفتم قادر به بازیابی نیمی از هدررفت انرژی کشور است
وی در ادامه تصریح کرد: ما با اجرای قانون برنامه هفتم می‌توانیم حداقل ۵۰ درصد از هدررفت ۱۰۴ میلیارد دلار انرژی را بازیابی کنیم که نیمی از آن پول کمی نیست. همه منتی که توتال فرانسه بعد از برجام برای ما گذاشت سرمایه گذاری ۴ میلیارد دلاری بود که همان را هم رها کرد. این ظرفیت‌ها نه تنها در یک قدمی ما بلکه در دستان ما است که نیازمند مدیران خلاق، اساتید، دانشگاهیان و دلسوزان حاضر در میدان هستیم.
قالیباف با بیان اینکه این توقع از نخبگان می‌رود که ناامید نشوند، ابراز داشت: ما باید کشور خود را با افتخار و با قدرت نگاه داریم. ما باید در کنار هم بایستیم و با هم گفت‌وگو کنیم. نباید مسائل را رها کنیم و گاهی باید برای رضای خدا بایستیم، چنانچه روزی رزمندگان اسلام برای حفظ میهن به میدان رفتند و برای رضای خدا جنگیدند.
نظرات مختلف کارشناسی باید منجر به گشایش شود و تنش‌زایی نکند
رئیس نهاد قانونگذاری کشورمان در ادامه با تأکید بر اینکه باید بدون رودربایستی اشکالات را گفت، مسائل را به نقد گذاشت و مطالبه گری کرد، اظهار داشت: من به عنوان مسئول مکلف به پاسخگویی به شما هستم اگر شما مطالبه کنید. امروز در حوزه علوم انسانی که فضای گسترده‌ای دارد قطعاً نظریه‌ها و راهکارهای مختلفی وجود دارد و کارشناسان با یکدیگر رقابت دارند اما باید این رقابت‌ها سالم و سازنده باشد. نظرات و راهکارهای مختلف باید با حفظ انسجام جامعه مطرح شود تا بتواند دست نظام و مسئولان کشور را در حل مسائل بگیرد و به آنها کمک کند.
وی در ادامه با تأکید بر اینکه اگر تعارضات نظرات مختلف نباشد هرگز قدرت حل مسأله را پیدا نمی‌کنیم، گفت: اگر این تعارضات به تنش تبدیل شود مشکل را افزایش می‌دهد. طرح نظرات مختلف باید منجر به گشایش شود و تنش‌زایی نکند.
مرکز پژوهش‌های مجلس متولی ارتباط مجلس با دانشگاه خواهد بود
قالیباف در ادامه با اشاره به جدیتی که مجلس برای ادامه جلسات خود با اساتید و دریافت نظرات آنها دارد، گفت: مرکز پژوهش‌های مجلس می‌تواند محوریت این کار را داشته باشد و با اولویت علوم انسانی و بعد علوم پایه و سایر علوم‌ها مسائل را پیگیری کند.
رئیس مجلس شورای اسلامی با تأکید مجدد بر اینکه برای اجرای حکم نیازمند تشخیص علمی و تصمیم سیاسی هستیم، عنوان کرد: اگر کار علمی به شرایط سیاسی توجه نکند، کار ما ابتر می‌ماند و اگر تصمیم سیاسی، پشتوانه علمی نداشته باشد آن کار به سرانجام نخواهد رسید.
وی افزود: بنده به عنوان رئیس قوه از تمام تصمیماتی که گرفته‌ام دفاع می‌کنم چنانچه در حوزه تبدیل یک مجلس سنتی به یک مجلس نوین گام برداشتم و البته اقدام جمعی داشتیم.
دانشگاه‌ها برای ادامه فعالیت خود نیازمند استقلال هستند
وی با بیان اینکه تحولات امروز در حوزه هوافضا از سوی دانشمندان و دانشجویان این رشته در دانشگاه‌ها انجام شده است گفت: زمانی این کار آغاز شد که ما مکان‌هایی را در کنار دانشگاه‌ها اجاره می‌کردیم تا کار علمی انجام شود و از همانجا بود که در این حوزه پیشرفت حاصل شد.
قالیباف در پایان با بیان اینکه از سال گذشته که موضوع حقوق اعضای هیأت علمی در مجلس مطرح شد، آن را پیگیری کردیم، خاطرنشان ساخت: ما توانستیم در سال گذشته و سال جاری موضوع حقوق اعضای هیأت علمی و قضات را از حقوق کارکنان استثنا کنیم که البته این کار هم مسائل را حل نمی‌کند و باید مسائل مدیریتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را به صورت اساسی برطرف کنیم. درست است که به کار هیأت امنایی اعتقاد داریم اما باید به دانشگاه‌ها استقلال بدهیم تا به کار خود بپردازند.
در این نشست «نسرین مصفا» استاد تمام دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و رئیس انجمن مطالعات سازمان ملل متحد و فعال حوزه مشارکت اجتماعی زنان، «غلامعلی افروز» استاد ممتاز دانشگاه تهران و چهره برگزیده جایزه علمی علامه طباطبایی (ره)، «کرامت الله زیاری» استاد تمام برنامه ریزی شهری دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران، «محمدحسن احمدزاده» عضو هیأت علمی و مسئول فرهنگی دانشجویان خارجی دانشگاه آزاد اسلامی و «سیدجلال الدین دهقانی فیروزآبادی» استاد تمام روابط بین الملل و معاون پژوهشی و عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی (ره) به بیان مسائل و دغدغه‌های حوزه دانشگاهی به ویژه اساتید دانشگاه پرداختند.
این اساتید بر موضوعاتی همچون توجه به آموزه‌های علوم انسانی برای تعالی جامعه، اخلاق مداری و رعایت کرامت انسانی تأکید کردند. آنها معتقد بودند مشکلات فرهنگی و اقتصادی کشور را می‌توان با اصلاح نظام حکمرانی و ایجاد تغییر و تحول در آن، برطرف کرد. همچنین مجلس یازدهم را پایه‌گذار تصویب قوانین بسیار مؤثر دانستند که اکنون وقت آن فرا رسیده نظارت بر اجرای قوانین را تقویت کند. اساتید حاضر بر این باور بودند که مصوبات مجلس باید فرهنگ محور و خانواده محور باشد تا سایر موضوعات کشور نیز برطرف شود همچنین آنها خواستار رسیدگی به وضعیت اقتصادی اساتید شدند.
کد خبر 6095474
حادثه تلخ برای جوان معلول ساروی که نخبه دانشگاه بود